مقاله: «برنامه‌ی گروه مشاوره چشمه برای حل مشکلات فرد به چه صورت هست؟»
تاریخ ارسال : 1401/01/21
چکیده
پاسخ اول: برخلاف تصور عمومی این برنامه شامل یک برنامه‌ی درسی مشخص و یا تاکید بر محتوایی خاص برای مطالعه (آن طور که از یک موسسه‌ی مشاوره‌ای روتین انتظار می‌رود) نیست. در این برنامه با نگاهی عمیق‌تر، اصلاح خود مهارت‌ها و توانایی‌های مطالعه فرد مد نظر قرار می‌گیرد.
برای آشنایی با این نوع مشاوره پیشنهاد می‌شود به بخش «کتاب‌ها» (https://cheshmemoshaver.ir/books) و یا «مطالب مشاوره‌ای» (https://cheshmemoshaver.ir/articles) در سایت مراجعه شود. این کتاب‌ها و مقالات بر پایه مشاوره‌های قبلی و سوال‌وجواب‌هایی که با همین نوع نگاه صورت پذیرفته، نوشته شده است.
این سطح از انعطاف در برنامه‌های ارائه شده به خاطر نیاز متفاوت افراد است. مثلا فردی که به خاطر ویژگی‌های شخصیتی، کمال‌گرایی افراطی دارد و این نوع نگاه در تک تک جزئیات روش مطالعه و آزمون دادن وی تسری پیدا کرده است (از انتخاب سخت و مقایسه افراطی منابع، تا تحلیل‌های پیچیده‌ی سوالات سر جلسه‌ی آزمون و...) ممکن است نیاز به همراهی با مسیری متفاوت نسبت به فردی داشته باشد که با نگاهی به غلط‌های آزمون وی می توان فهمید چالش عمده‌اش عدم درک کارکرد درست حافظه‌ی اخیر در هنگام پاسخ به سوالات آزمون است.
این برنامه منعطف، از طرفی دیگر، ناشی از نوع نگاه غیر انتفاعی گروه مشاوره‌ای چشمه بوده که سعی دارد تا با کمترین مداخله‌ی غیرضروری («و حتی ضروری») به اصلاح روش مطالعه افراد بپردازد. چرا که قطعا ارائه خدماتی مثل محتوای مطالعاتی اختصاصی برای آزمون‌ها، برنامه‌ریزی درسی هفتگی (که عمدتا با نگاهی غیر فردی انجام می‌شود)، ارائه توصیه‌های «درست ولی کلی» در جلسات عمومی و... وجه انتفاعی بیشتری دارد که ما از آن در حذر هستیم...
همین نوع نگاه به گروه مشاوره‌ای چشمه این فرصت را می‌دهد که در محل درستی نسبت به مسیر تحصیلی و زندگی افراد قرار بگیرد، تا با تشخیص دقیق مسیر درست، حتی از مداخلات ضروری و درسی که توسط دیگر افراد یا موسسات انجام می‌شود نیز بپرهیزد. از این رو خدمات گروه مشاوره‌ای چشمه می‌تواند حتی شامل پیشنهاد به استفاده از مشاوره‌ی دیگر افراد یا موسسات شود. مثلا برای فردی که در توانایی برنامه‌ریزی مشکل دارد و فرصت مناسب یا شرایط لازم برای اصلاح آن را ندارد، ممکن است راه‌حل کوتاه‌مدت و البته متناسب با دستیابی به موفقیت در آزمون، این باشد که از برنامه‌ی موسسه‌ای که بیشترین تطابق را با وی دارد استفاده کند. اما باز حتی در این پیشنهاد هم، نوع نگاه چشمه سبب انتخاب بهترین برنامه‌ی متناسب با او و یا بدست آوردن توانایی تطابق آن برنامه با خود خواهد شد.
پاسخ دوم:
- اول اینکه هدف این گروه کمک به کسانی است که علی رغم تلاش‌های مکرر نتیجه مورد نظر را نمی‌گیرند. کسانی که علی رغم استفاده از جزوات و تست‌ها و برنامه‌های مختلف نتیجه مورد انتظارشان را نمی‌گیرند و یا رشته دانشگاهی و یا تخصصی مورد انتظارشان را قبول نمی‌شوند.
- دوم اینکه اعتقاد گروه بر این است که در آزمون‌های ایران مهم فرم است تا محتوای مطالعه. لذا بی‌توجه به محتوا و صرفا با اصلاح فرم مطالعه می توان نتیجه را بهبود بخشید. اگرچه فرم‌گرایی آفت آموزش ایران است ولی توجه به این نکته هم مهم است که در حال حاضر این حقیقتِ آموزش‌ها و آزمون‌های ایران است و تطبیق با آن، شرط لازم موفقیت در آزمون‌ها می‌باشد.
- سوم اینکه فرم مطالعه هرکس منحصربه‌فرد بوده و متاثر از شخصیت او و به‌ویژه بعد سرشت اوست. لذا خودآگاهی به این امر می‌تواند راهگشا باشد. این بعد در هر فرد با تئوری شخصیت کلونینجر بررسی خواهد شد.
- و چهارم اینکه، در کنار این‌ها با توجه به شیوع حداقل ۲۵ درصدی مشکلات مینور روانپزشکی در دانشجوها و رزیدنت‌ها؛ مثل OCD، GAD، Mood Disorder، ADHD و... باید به این نکته توجه کرد که این اختلالات با توجه به شدتشان و بدون اینکه فرد آن‌ها را بشناسد، می توانند اختلال خاصی در روش مطالعه برای فرد ایجاد کنند؛ مثل نوشتن جزوه‌های ناکارآمد در افراد مبتلا به وسواس، عدم توانایی مدیریت زمان دراختلال شخصیت وسواسی، فرسودگی‌های شغلی در عدم تطبیق برنامه با سرشت و... که شناسایی آن‌ها و کمک به درمانشان می‌تواند در بهبود نتایج مطالعه بسیار کمک کننده باشد.
لذا در گروه مشاور چشمه ضمن بررسی موارد فوق و تطبیق روش مطالعه با ویژگی‌های شخصیتی و فردی و تحلیل اشتباهات فرد با روش تحلیل محتوا، مداخله و برنامه اختصاصی برای فرد طراحی می‌شود که عملا نوعی خودشناسی است.
- باور ما این است که اولا درس خواندن هر فرد کاملا متاثر از شخصیت اوست و لذا افراد به نحوی درس می‌خوانند که زندگی می‌کنند و لذا اشتباهات و موفقیت‌های زندگی خودشان را در درس خواندن هم تکرار می‌کنند. مثل افراد کمال‌گرا که در زندگیشان هم، خانه و اتاقشان نامرتب است، ظرف‌های نشسته تل‌انبار شده، کارهای نیمه‌کاره‌ی زیادی دارند، اهمال‌کاری‌های متعددی دارند، سال‌هاست می‌خواهند ورزش را شروع کنند و... و وقتی وارد مطالعه می‌شوند نیز عین همین الگو را آنجا هم تکرار می کنند؛ پر از اهمال‌کاری، برنامه‌های ناتمام و... و آخر هم نزدیک امتحان همیشه هشت شان گرو نه شان است و همیشه وقت کم می‌آورند. گویی تمام این مسیر را سینه‌خیز رفته‌اند؛ خونین و مالین و عقب‌تر از بقیه‌ای که حتی یک پنجم آن‌ها هم زحمت نکشیده‌اند.
- دوما معتقدیم با خودآگاهی و طراحی برنامه‌ای با توجه به نقاط ضعف و قوت شخصیت و مشکلات روانپزشکی همراه هر فرد، ضمن کمک به بهبود نتیجه مطالعه، حتی زندگی فردی دانشجو هم متاثر می‌شود و برخی از مشکلات زندگی واقعی او هم برطرف می‌شود، چراکه در یک بازه‌ی طولانی، او برنامه‌ی مطالعه اصلاحی و درمانی را هر روز و برای ساعت‌ها تمرین می‌کند. ما این مسیر مطالعه را نوعی روان‌درمانی می‌دانیم و امیدوارم روزی بتوانیم در شکل و قامت یک فلوشیپ روانپزشکی آن را به جامعه پزشکی ارائه کنیم.
- و سوما هدف این گروه در کنار کمک به کاهش رنج دانشجویانی که گویی درون یک ماز گیر کرده‌اند و هرچه بیشتر می‌دوند کمتر نتیجه می‌گیرند، این است که با پر رنگ کردن مشکلات تحصیلی به عنوان یک استرسور فرهنگی جدی و تاثیرگذار در سلامت روان دانشجویان و خانواده‌های ایرانی، بتوانیم نشان بدهیم که اولا خود این مشکل بسیار متاثر از فرم گرایی افراطی سیستم آموزش ایران است، و دوم اینکه عمده‌ای از رنج‌های تحصیلی و احساس خنگی ما، بخاطر عدم توجه سیستم آموزشی به تفاوت‌های شخصیتی فردی افراد است به نحوی که گویا همه‌ی عمر تلاش کرده است یک سایز لباس را تن همه بکند و این باعث شده خیلی‌ها از گشادی و تنگی و کوتاهی یا بلندی لباس، جلوی بقیه خجالت زده شوند. به نظر ما این یکی از بزرگترین اشتباهات سیستم آموزش ما از آموزش پرورش تا دانشگاه است؛ به نحوی که وقتی از دانشگاه فارغ التحصیل می‌شویم، تازه ابتدای سردرگمی و گیجی ماست.
در مجموع امیدواریم این تلاش‌ها بتواند به تغییر نگاهی هر چند مختصر منجر شود.
